Σε προηγούμενο άρθρο τονίστηκε η αξία των συνεταιρισμών, όπως έχει φανεί ιδιαίτερα στον αγροτικό και κτηνοτροφικό τομέα. Ιδιαίτερα γνωστοί είναι και οι γυναικείοι συνεταιρισμοί παραγωγής και τυποποίησης παραδοσιακών προϊόντων. Τώρα εν όψει εκλογής νέων δημοτικών αρχών ήρθε η ώρα για την αξιοποίησή τους από τους δήμους σαν εργαλείο άσκησης βιώσιμης κοινωνικής πολιτικής αλλά και ενεργοποίησης των πολιτών για τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Αρχικά ας θέσουμε κάποιες παραμέτρους:- Ένας συνεταιρισμός είναι πιο ισχυρός και επιτυχημένος όσο πιο πολλά μέλη έχει. O δήμος λοιπόν πρέπει να ενεργοποιήσει ευρύτερες ομάδες πολιτών. Τα μέλη θα μπορούν είτε να έχουν σχέση εργασίας με το συνεταιρισμό είτε να αποτελούν και πιστούς πελάτες του.
- Επίσης ένα δίκτυο συνεταιρισμών διαφορετικών δραστηριοτήτων αλληλοϋποστηριζόμενων θα μπορούσαν να δώσουν ακόμη μεγαλύτερη δυναμική στην κατεύθυνση αυτή. Δηλαδή ζητούμενο είναι ένας ευρύτερος μετασχηματισμός της κοινωνίας για την ενίσχυση τέτοιων εγχειρημάτων.
- Αποτελεί μια αυτόνομη επιχειρηματική οντότητα με κέρδη και ζημιές, έστω και αν ο κύριος πελάτης του είναι ο δήμος.
- Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η πίστη στο εγχείρημα και η αρχική χρηματοδότηση της κοινωνικής επιχείρισης. Στη χρηματοδότηση φορείς όπως η εκκλησία και η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να σταθούν αρωγοί.
- Άλλο πρόβλημα είναι ότι το νέο υπό διαμόρφωση νομοθετικό πλαίσιο εμπεριέχει πολλές αγκυλώσεις.
Πολλές από τις αρμοδιότητες που έχει ένας δήμος, όπως η καθαριότητα, τα προγράμματα βοήθειας στο σπίτι, οι παιδικοί σταθμοί, οι μετακινήσεις, ο πολιτισμός, η μόρφωση, η προώθηση της τοπικής γαστρονομίας θα μπορούσαν να είναι υπό τη στέγη συνεταιρισμών. Δηλαδή ο δήμος να αγοράζει υπηρεσίες από ομάδες πολιτών. Για παράδειγμα θα μπορούσε να γίνει ένα δίκτυο φροντίδας ηλικιωμένων ανθρώπων που ο δήμος και οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι θα την υποστηρίζουν οικονομικώς. Επίσης κάποιου είδους παζάρια τοπικών προϊόντων όπου πελάτες θα είναι και μέλη του συνεταιρισμού. Ακόμη η ανακύκλωση από έργο του δήμου θα μπορούσε να ανατεθεί σε κάθε κάτοικο ξεχωριστά - ανακύκλωση στην πηγή - που θεωρείται ιδιαίτερα αποδοτική, και ο κάτοικος να έχει άμεση ανταμοιβή για την ενέργειά του αυτή, και όχι να κατασπαταλώνται πόροι χωρίς κανένα αντίκρισμα. Στα παραπάνω βέβαια θα συνέβαλε η οικονομική αυτονομία των δήμων από το κράτος.
Το ερώτημα είναι, δεν υπάρχουν ήδη οι δομές που να εξυπηρετούν όλα τα παραπάνω; Ναι αλλά οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί έρχονται να οργανώσουν τις πολλές αυτόνομες και αποσπασματικές προσπάθειες πολιτών, να ενεργοποιήσουν τους πολίτες και να τους επιβραβεύσουν μέσω της εργασίας τους, να αυτοργανώσουν την κοινωνία και να υποστηρίξουν τις ευπαθείς ομάδες. Αποτελεί λοιπόν μια διαφορετική οργάνωση των δραστηριοτήτων με επίκεντρο τον πολίτη.
Έστω ότι γίνουν όλα αυτά και πάει καλά το εγχείρημα και βγει κερδοφόρα η εταιρεία, οι εργαζόμενοι δεν έχουν δικαίωμα είσπραξης κερδών. Τότε μπορείς είτε να αυξήσεις μισθούς, είτε να προσλάβεις νέους εργαζόμενους μέσω της διεύρυνσης των δραστηριοτήτων σου. Στην οικονομία των τραπεζών θεωρούνται ως ουδέτερες επιχειρηματικές μορφές αφού δεν έχεις τη δυνατότητα αποκόμισης ατομικών κερδών. Τέλος είναι ευκαιρία οι δήμοι να αξιοποιήσουν κονδύλια που θα διατεθούν το επόμενο διάστημα για τέτοιες δράσεις από το ΕΣΠΑ 2014-2020. (άρθρο). Σε μια ιδανική κοινωνία ο κάθε πολίτης θα μπορούσε να είναι μέλος σε πολλές κοινωνικές επιχειρήσεις και να εργάζεται σε κάποιες από αυτές.
Μπάκας Αριστείδης
Ένα επιτυχημένο παράδειγμα γυναικείου συνεταιρισμού στη Σύρο.