Η Ασήμω Ταράτσας είναι μια Πενταπολίτισσα που αναγκάστηκε την δεκαετία του ‘70 όπως και χιλιάδες άλλοι έλληνες να εγκαταλείψουν την Ελλάδα και να μεταναστεύσουν στην Αμερική. Φέτος το καλοκαίρι ήρθε μετά από πολλά χρόνια να επισκεφτεί την χώρα και να δει τους συγγενείς της.
Σύμφωνα με μελέτες εκτιμάται πως την περίοδο 1966-1979 η μέση ετήσια μετανάστευση έφτανε τους 11.000 έλληνες ετησίως. Τα κύρια αίτια ήταν η φτώχεια οι ασταθείς πολιτικο-κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν και το ανήσυχο ελληνικό πνεύμα.
Η ζωή των ελλήνων στην ξενιτιά ήταν στερημένη γιατί ο σκοπός τους ήταν να εξοικονομούν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα. Όπως όλοι οι μετανάστες ένιωσαν το ρατσισμό και την ξενοφοβία σε μεγάλο βαθμό. Η κοινωνική διάσταση της ξενιτιάς και η μοναξιά του μετανάστη εμφανίζεται όταν κανείς έχει συνείδηση του ότι είναι ξένος. Κρατούσαν βαθιά μέσα τους μια ιδέα που πονούσε και αυτή ήταν ότι δεν ήξεραν αν μια μέρα θα επέστρεφαν στον τόπο τους. Αυτό το γλυκόπικρο συναίσθημα που οι έλληνες ονομάζουν νόστο, είναι ένα συναίσθημα που σε κάνει να μην είσαι πουθενά.
Η μετανάστευση ωστόσο σήμερα είναι ένα ζήτημα πιο επίκαιρο από ποτέ καθώς σε πολλούς νέους έλληνες φαντάζει μια δελεαστική διέξοδος να αξιοποιήσουν τα πτυχία τους και να πραγματοποιήσουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Το τρομακτικό συμπέρασμα που προέκυψε μετά από έρευνα είναι ότι 7 στους δέκα έλληνες αποφοίτους επιθυμούν να φύγουν στο εξωτερικό για να εργαστούν, ενώ ένας στους δέκα ήδη ψάχνει για δουλεία σε άλλη χώρα. Από αυτούς που θέλουν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα το 66,4 % το κάνει για μια ποιοτικότερη ζωή, το 44,7 % για να βρει μια καλή δουλειά και το 32,6% για να διασφαλίσει περισσότερη αξιοκρατία (το βήμα της Κυριακής).
-Πότε πήγατε στην Αμερική;
Δεν τα πάω καλά με τους αριθμούς αλλά είμαι σχεδόν σίγουρη πως ήταν στις 8 Σεπτεμβρίου του 1975.
-Γιατί αποφασίσατε να φύγετε;
Δεν είχα άλλη επιλογή. Η μητέρα μου πέθανε. Ο πατέρας μου ήταν ήδη στην Αμερική, είχε φύγει να ψάξει να βρει κάποια δουλειά, ο Γιώργος ήταν φαντάρος, η Φούλα, η αδερφή μου ήταν ήδη παντρεμένη. Ήμουν μόνο 16 χρονών. Δεν είχα που να μείνω κι έτσι αναγκάστηκα να φύγω.
-Από ότι καταλαβαίνω δεν θέλατε πραγματικά να φύγετε…
Όχι…
-Πως ήταν η ζωή σας εκεί;
Πολύ δύσκολη. Δεν μιλούσα καθόλου την γλώσσα, ξενιτεύτηκα από ανάγκη και δυσκολεύτηκα πολύ να προσαρμοστώ…
-Σε ένα νέο παιδί που δυσκολεύεται λόγω κρίσης και σκέφτεται σοβαρά το ενδεχόμενο να αναζητήσει την τύχη του στο εξωτερικό τι συμβουλή θα δίνατε;
Μου το ρώτησαν ξανά αυτό αυτές τις μέρες. Θα τον συμβούλευα να μην φύγει. Όχι! Όσο δύσκολα και να είναι σήμερα τα πράγματα στην Ελλάδα -που σίγουρα είναι- να μην εγκαταλείψετε εσείς οι νέοι τον τόπο σας. Όποιος γνώρισε δύο πατρίδες δεν είναι ευτυχισμένος. Πάντα κάτι σου λείπει… Νιώθεις πως δεν ανήκεις 100% κάπου.
-Πολλοί στην ηλικία μου -κι εγώ δεν σας κρύβω- σκέφτονται να φύγουν για μερικά χρόνια να δουλέψουν έξω και να επιστρέψουν όταν τα πράγματα καλυτερέψουν… Ήδη πολλοί νέοι άνθρωποι ψάχνουν την τύχη τους εκτός συνόρων…
Είναι πολύ δύσκολο να ξεκινήσεις μια ζωή εκτός Ελλάδας και μετά να πάρεις την απόφαση να έρθεις πίσω και να ξεκινήσεις πάλι από την αρχή. Όσοι το σκέφτονται έτσι κάνουν λάθος. Ξέρεις πόσες φορές σκέφτηκα να φύγω; Και τώρα ακόμα αλλά να έρθω να κάνω τι; Πώς να ξεκινήσω πάλι… Ειδικά τώρα που σε λίγα χρόνια βγαίνω στην σύνταξη στην Αμερική.
-Θέλετε να επιστρέψετε…
Πάρα πολύ. Ένα όνειρο έχω: Όταν με το καλό πάρω την σύνταξή μου να έρθω πίσω. Δεν με νοιάζει τίποτα άλλο. Εδώ θέλω να αφήσω τα κόκαλά μου όχι στην ξενιτιά.
-Τι είναι αυτό που σας έλειψε πιο πολύ από την Ελλάδα;
Η ίδια η Ελλάδα, το χωριό μου η Πεντάπολη, ο κόσμος μου, οι συγγενείς μου εδώ, η γλώσσα μου. Όλα αυτά τα νοσταλγώ. Στην Αμερική νιώθω πως δεν είναι τίποτα δικό μου. Δεν έχει σημασία που έχω ζήσει περισσότερο καιρό εκεί από ότι εδώ… Εδώ γεννήθηκα, εδώ πέθαναν οι δικοί μου, εδώ έκανα τα πρώτα μου όνειρα. Εδώ πονάω. Δεν με ενδιαφέρει η Αμερική, θα είμαι πάντα ξένη εκεί… Από ανάγκη έζησα και ζω. Είναι τα παιδιά μου εκεί.
-Οι περισσότεροι έλληνες του εξωτερικού αν τους ρωτήσεις θα σου πουν τα ίδια, υπάρχουν βέβαια και αρκετοί που δεν θέλουν με τίποτα να επιστρέψουν και αγάπησαν την Αμερική.
Πιστεύω πως κυρίως αγάπησαν το χρήμα. Έφτιαξαν τα σπίτια τους και έκαναν περιουσίες που στην Ελλάδα ούτε που θα το φαντάζονταν… Υπάρχουν όμως πράγματα που δεν πληρώνονται με τα λεφτά όλου του κόσμου.
-Εγώ θυμάμαι μου είχε λείψει ο ήλιος ως φοιτήτρια στην Αγγλία.
Ο καιρός είναι πολύ σημαντικός. Κι εμείς έχουμε πολύ βαρύ χειμώνα πολύ σπάνια βλέπεις λίγο ήλιο. Ενώ εδώ τέλη Σεπτέμβρη και ακόμα είναι καλοκαίρι. Έχω ταξιδέψει πολύ και μιλάω νομίζω αντικειμενικά. Δεν υπάρχει ομορφότερος τόπος από αυτήν την χώρα. Δεν πρέπει να το ξεχνάτε αυτό. Τα νησιά μας, το χρώμα της θάλασσας εδώ είναι μοναδικό. Πήγα στην Ιτέα, στο Γαλαξίδι, στην Ερατεινή, οι εικόνες αυτές δεν υπάρχουν πουθενά.
-Κρατήσατε το ελληνικό στοιχείο στο σπίτι σας στην Αμερική;
Ναι, φυσικά! Τα παιδιά μου πήγαν σε ελληνικό σχολείο, στο σπίτι μας μιλούσαμε ελληνικά, τα φαγητά που έφτιαχνα ήταν ελληνικά, ακόμα και η μουσική που ακούμε… Εμείς εκεί ξέρουμε όλους τους έλληνες καλλιτέχνες. Ότι έμαθα από την μάνα μου και τον πατέρα μου εδώ, τα έδωσα και στα παιδιά μου. Ότι έθιμο έχουμε το τηρούμε πιστά.
-Υπήρχε κάτι εκεί που να σας θύμιζε έντονα την Ελλάδα;
Το Πάσχα. Όταν έρχεται το Πάσχα το μυαλό μου τρέχει εδώ. Και της Αγίας Σοφίας! Θυμάμαι το πανηγύρι στην Πεντάπολη σαν να ήταν χθες. Αυτές τις μέρες λέω γιατί να είμαι εδώ;
Ξέρεις, και εγώ και τα αδέρφια μου επειδή μας λείπει πολύ έντονα η πατρίδα βλέπουμε συνεχώς όνειρα με την Ελλάδα. Βλέπω πως είμαι στις κατσίκες, βλέπω την μάνα μου πως μαγειρεύουμε μαζί και φτιάχνουμε πίτα στην Στρούζα και είναι ολοζώντανα παρά το ότι λείπω τόσα χρόνια…
-Πιστεύετε θα ήταν καλλίτερη η ζωή σας εδώ;
Όταν ήμουν 16 ετών λίγο πριν φύγω μου είχαν προτείνει να δουλέψω στην Άμφισσα σαν νοσοκόμα αλλά ο πατέρας μου δεν με άφησε. «Δεκαέξι χρονών κοπέλα να μένει μόνη; Τι θα πει το χωριό…». Τα πράγματα τότε ήταν αλλιώς και η νοοτροπία στην Ελλάδα πολύ διαφορετική. Να μείνει μόνο του ένα κορίτσι θα ήταν τροφή για σχόλια στο χωριό. Ίσως αν είχα μείνει να είχα τώρα μια διαφορετική ζωή. Όλα όμως γίνονται για κάποιο λόγο… Άλλωστε έχω τρια παιδιά που αγαπώ πολύ.
Η γλώσσα του σώματός της και τα μάτια της που βούρκωναν όποτε μιλούσε για τη ζωή της στην Στρούζα μαρτυρούσαν την αλήθεια της. «Ο ξεριζωμός είναι μια πληγή που ποτέ δεν κλείνει. Προσπάθησε να το παλέψεις εδώ» είπε και με χαιρέτησε.