11 Δεκ 2013

Η τεχνητή λίμνη του Μόρνου



Η υδροδότηση της πρωτεύουσας είναι ένα σύνθετο πρόβλημα. Βρίσκεται σε ένα ξηρό και άνυδρο μέρος (200 χιλιοστά ύψος βροχής έναντι 800 χιλιοστών ανά έτος στη Φωκίδα). Ο ραγδαία αυξανόμενος πληθυσμός της Αττικής και η αύξηση του βιοτικού επιπέδου απαιτούν ολοένα και περισσότερες ποσότητες νερού. Η Ελλάδα έχει το πιο σύνθετο υδροδοτικό σύστημα στην Ευρώπη. Αυτή τη στιγμή η κατανάλωση υπολογίζεται στα 180 λίτρα ανά κάτοικο ανά ημέρα. Η κατασκευή φραγμάτων όπως του Μόρνου ήρθε να δώσει απάντηση στα προβλήματα αυτά.

Η κατασκευή του φράγματος ξεκίνησε τον Μάη του 1969 και μπήκε σε λειτουργία το 1981.Το φράγμα είναι χωμάτινο με αργιλικό πυρήνα. Η μέση επιφάνεια της λίμνης είναι 19,9 τετραγ. χιλ. με 630 εκατ. κυβικών μέτρα μέγιστο ωφέλιμο όγκου νερού. Η ύπαρξη διαπερατών καρστικών ασβεστολιθικών πετρωμάτων δημιούργησε προβλήματα στεγανότητας τα οποία εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου και εκτόξευσαν τον προϋπολογισμό του. Οι απώλειες μέσω της σήραγγας του Πύρνου (πίσσες) υπάρχουν και σήμερα και υπολογίζονται από την ΕΥΔΑΠ συναρτήσει του ύψους της λίμνης. Το 2001 συνδέθηκε ο Μόρνος με τον Εύηνο μέσω υπόγειας σήραγγας μήκους 29,4 χιλιομέτρων με εσωτερική διάμετρο 3,5 μέτρων. Λειτουργεί υπό πίεση με παροχή 27 κ.μ. ανά δευτερόλεπτο.Το σύστημα Μόρνος – Εύηνος παράγει κάθε χρόνο 513 εκατομ. κυβικά νερού.

Με την ετήσια ζήτηση να διαμορφώνεται στα 397 εκατομ. κυβικά το 2001, αντιλαμβανόμαστε το πρόβλημα, αν για παράδειγμα έχουμε 2 συνεχόμενα άνυδρα έτη. Οι ταμιευτήρες του Μαραθώνα και της Υλίκης έχουν βοηθητικό ρόλο, ο μεν πρώτος είναι αρκετά μικρός (31 εκατ. κυβικά) και ο δεύτερος έχει αυξημένο κόστος άντλησης.Αυτή τη στιγμή το νερό του Μόρνου εκτός της Αττικής υδροδοτεί τα νησιά των Κυκλάδων και του Αργοσαρωνικού, τη Κόρινθο, τη Θήβα και τη Χαλκίδα. Το νερό της λίμνης ανεπεξέργαστο χαρακτηρίζεται ως καλής ποιότητας και είναι εντός των ορίων που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση παρά την έλλειψη βιολογικού καθαρισμού στο Λιδορίκι.Όταν έγινε το έργο εξαιτίας του επιτακτικού του χαρακτήρα δεν έγινε μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μεταλλάσσοντας έτσι δραματικά το τοπίο πριν και μετά το φράγμα.

Στο τελευταίο θα σταθούμε λίγο παραπάνω. Τα φράγματα παρότι αναβαθμίζουν το αισθητικό περιβάλλον της περιοχής, προκαλούν πολυδιάστατα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Η επικοινωνία των χωριών επιβαρύνθηκε εξαιτίας της αύξησης των αποστάσεων. Κτηνοτροφικές και γεωργικές δραστηριότητες περιορίστηκαν. Ποτέ δεν έγιναν όμως έργα ανταποδοτικά της τεράστιας αξίας του ταμιευτήρα για την Αττική.

Πρόσθετα προβλήματα έρχεται να δημιουργήσει και ο νόμος Α5/2280/1983 ο οποίος απαγορεύει κάθε δραστηριότητα σε απόσταση τουλάχιστον 1500 μέτρων από τη λίμνη με στόχο την εξασφάλιση της ποιότητας των υδάτων. Ενδεικτικά απαγορεύονται οι αμμοληψίες, εκσκαφές, λειτουργία σφαγείων και κάθε βιομηχανικής δραστηριότητας εντός της λεκάνης του Μόρνου. Ενδεικτικό είναι η αρνητική γνωμοδότηση της ΕΥΔΑΠ για την κατασκευή φωτοβολταϊκού πάρκου κοντά στη λίμνη Υλίκη. Απαγορεύεται ακόμα και η βοσκή κοπαδιών(!!), η ιστιοπλοΐα, το κυνήγι και η κατασκευή οποιασδήποτε παρόχθιας εγκατάστασης. Επιτρέπεται μόνο ήπια τουριστική ανάπτυξη για όφελος των κατοίκων, όπως ξενοδοχεία ,μονάδες υγείας και μικρές βιοτεχνικές μονάδες. Συμπεραίνουμε πως η ύπαρξη του ταμιευτήρα του Μόρνου περιορίζει κάθε οργανωμένη οικονομική ανάπτυξη βιομηχανικού τύπου θέτοντας ασφυκτικά νομικά όρια. Η αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος είναι λοιπόν μονόδρομος για τα παραλίμνια χωριά.


(Τα στοιχεία του παρόντος άρθρου ελήφθησαν από σχέδιο διαχείρισης της ΕΥΔΑΠ)