14 Δεκ 2013

Κοινωνική οικονομία και συλλογικές μορφές επιχειρηματικότητας

Με αφορμή τη συζήτηση με το Γιώργο Κατσούλη για τη πτηνοτροφία και τι σήμαινε αυτή για την Πεντάπολη στο προηγούμενο τεύχος, θέλησα να προχωρήσω τη σκέψη μου λίγο παρακάτω. Πιστεύω πως πιο σημαντικό και από την ίδια την πτηνοτροφία ήταν η δημιουργία του Συνεταιρισμού με σκοπό την διακίνηση και εμπορία χωριάτικων αυγών. Ήταν δηλαδή η ανάγκη για συνεργασία, ο επιμερισμός του επιχειρηματικού ρίσκου, η ανταλλαγή απόψεων και πρακτικών πάνω στην πτηνοτροφία, η κοινή ευθύνη και ακόμα οι δύο θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν (αποθηκάριος και οδηγός). Μια ομάδα ανθρώπων που ένωσε το προσωπικό οικονομικό όφελος, τις γνώσεις και την εργασία και ανέβασε την πτηνοτροφία από ατομική απασχόληση σε συλλογική, αποτελώντας έτσι πηγή εισοδήματος για 40 οικογένειες. Η αξία του φαίνεται από τα λεγόμενα του Κατσούλη ‘’έκλεισε ο συνεταιρισμός και κανείς δεν μπορούσε να σταθεί μόνος του’’.
      Δυστυχώς οι αλλαγές στην οικονομία και στις ζωές μας έρχονται με τρόπο βίαιο που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει. Η ιδέα του συνεταιρισμού βασίζεται σε δύο αρχές την εμπιστοσύνη και την αλληλεγγύη. Αρχές που παρόλη την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη παραμένουν ζητούμενο και στις μέρες μας. Θα μπορούσαμε να πούμε πως η λογική του συνεταιρισμού είναι μια μορφή υπαρκτού σοσιαλισμού μέσα στις καπιταλιστικές κοινωνίες.
    Οι δομές του κράτους δεν μπορούν πλέον να απορροφήσουν το πλεονάζον εργατικό και επιστημονικό προσωπικό. Πρέπει λοιπόν να αρκεστούμε στις δυνάμεις μας φτιάχνοντας δικές μας επιχειρήσεις. Όμως οι μικρές επιχειρήσεις δεν έχουν την ευελιξία που οι σημερινές συνθήκες επιτάσσουν και υπολείπονται ανταγωνιστικότητας. Η ιδέα του συνεταιρισμού ως συλλογική μορφή επιχειρηματικότητας είναι ίσως η απάντηση που μπορεί να βγάλει τη χώρα από την κρίση, συμβάλλοντας στην ανάδειξη και αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου και των γνώσεων του.
Το θεσμικό πλαίσιο που καλύπτει την ίδρυση τέτοιων εταιριών περιλαμβάνεται στο ν.4019 (ΦΕΚ 216/2011). Υπάρχουν τρεις κατηγορίες εταιριών. Πρώτον εταιρίες ένταξης κοινωνικών ομάδων στο χώρο εργασίας. Δεύτερον εταιρίες κοινωνικής φροντίδας όπως βρεφονηπιακοί σταθμοί. Τρίτον εταιρίες συλλογικού και παραγωγικού σκοπού. Η τελευταία κατηγορία είναι αυτή που μας αφορά, αναφέρεται στην παραγωγή προϊόντων και στην παροχή υπηρεσιών για την ικανοποίηση συλλογικών αναγκών. Για την ίδρυσή της απαιτούνται τουλάχιστον 5 πρόσωπα. Τα κέρδη της εταιρίας δεν πηγαίνουν στα μέλη, 60% πηγαίνει στις δραστηριότητες, 35% στους εργαζομένους και 5% αποθεματικό. Η διοίκηση γίνετε μέσω της γενικής συνέλευσης και όλα τα μέλη ανεξαρτήτου ποσοστού στην εταιρία έχουν το δικαίωμα μίας ψήφου. Μπορεί επίσης να συνδυάσει την εθελοντική με την αμειβόμενη απασχόληση. Μια τέτοια εταιρία έχει σκοπό το κέρδος αλλά δεν μπορεί να μεταβιβαστεί αφού ανήκει εξίσου σε όλα τα μέλη.
     Αυτό το μοντέλο οικονομίας είναι περισσότερο αναπτυγμένο στη Γαλλία που αφορά το 12% της απασχόλησης με 25000 συνεταιρισμούς. Στην Ελλάδα αντίθετα αφορά μόνο το 1,5% αυτής. Ακόμη στην Ιταλία ενεργό ρόλο στην οργάνωση τέτοιων μορφών οικονομίας έχει η εκκλησία. Η τοπική αυτοδιοίκηση δεν έχει τυπικό δικαίωμα συμμετοχής σε μια τέτοια εταιρία σύμφωνα με το νόμο. Παρόλα αυτά πρέπει να σταθεί οργανωτής και αρωγός τέτοιων προσπαθειών. Ακόμη μέσω τέτοιων εταιριών γίνεται εφικτή η διεκδίκηση Ευρωπαϊκών κονδυλίων που συνήθως μένουν αναξιοποίητα.
Τέτοιες πρακτικές θα μπορούσαν να ευδοκιμήσουν και στην Δωρίδα. Για παράδειγμα μια επιχείρηση που θα αναλάβει την κοινή τουριστική προβολή της Δωρίδας και θα διαφημίζει τα προϊόντα, ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και υπηρεσίες εστίασης. Μέλη της θα μπορούν να είναι οι επιχειρηματίες αλλά και οι απλοί πολίτες της περιοχής. Θα έχει τη δυνατότητα διοργάνωσης εκδηλώσεων. Ακόμα παραπέρα θα μπορεί να τυποποιεί προϊόντα οικιακής χειροτεχνίας με λογότυπο που θα τονίζεται ο τόπος προέλευσης. Σκεφτείτε τη δυσκολία να διαφημιστεί μια τουριστική μονάδα στην περιοχή από μόνη της. Αν όμως η διαφήμιση αυτή προέρχεται από πόρους μιας τέτοιας εταιρίας και αφορά όλες τις τουριστικές μονάδες της περιοχής θα είναι πολύ πιο αποτελεσματική.
     Οι συλλογικές εταιρείες μπορούν να αναδείξουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα κάθε περιοχής και να προσαρμοστούν στις ανάγκες των κατοίκων της. Μπορούν για παράδειγμα να ασχολούνται με την δημιουργία παραδοσιακών στολών, τη συμβολαιακή καλλιέργεια βιολογικών προϊόντων, τη μεταποίηση φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών, την παρασκευής σπιτικών γλυκισμάτων και την μελισσοκομία. Οι διάφοροι πολιτιστικοί σύλλογοι είναι καλοί σαν μια μορφή επικοινωνίας αλλά πρέπει να αρχίσει να γίνετε σκοπός η εξέλιξή τους, η ενεργοποίηση μέσω αυτών της τοπικής κοινωνίας και η δημιουργία θέσεων εργασίας.
     Τέτοιες πρωτοβουλίες έρχονται να καλύψουν τα κενά που αφήνει η αδιαφορία του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Παρόλο τον συλλογικό χαρακτήρα ενός τέτοιου εγχειρήματος απαιτείται μια κρίσιμη ομάδα ανθρώπων που θα ασχοληθεί εντατικά για την προώθησή του. Η ενεργοποίηση του κόσμου κάτω από κοινά οράματα και δράσεις είναι πια το ζητούμενο.
Μπάκας Αριστείδης